میخواستم از تجارب خودم بگویم اما خیلی زیاد فکر کردم و به این نتیجه رسیدم که چرا تجارب کلاسداری نجوم کودکان را از زبان یک متخصص بیان نکنم.

راستش با شهرزاد دو سال پیش آشنا شدم دقیقا همان زمانی که به دلیل ویروس کرونا خانه نشین شده بودیم و او با شور و اشتیاق از کلاسهای آنلاین خود برای کودکان میگفت در پیج اینستاگرامش که این روزها درهایش به روی ما بسته است!

او برنده جایزه ترویج علم بود و کارهایی که انجام میداد برایم جالب بودند.

کم کم علاقه مند شدم دخترم را نیز در کلاسهای نجوم ثبت نام کنم و وقتی که با اوهم این نظر را در میان گذاشتم علاقه نشان داد و همین بود که زندگی ما با یکی از بهترین معلم های نجوم کودکان گره خورد.

دخترم قرار بود با شهرزاد میر سلطانی کلاس نجوم آن هم به صورت آنلاین داشته باشد و من بیشتر از دخترم خوشحال بودم.

شاید به این خاطر که میتوانستم تدریس های او را الگو قرار دهم و خودم نیز از آن مطالب سر کلاسهای خودم استفاده کنم.

اما بعد از اولین جلسه که برای اتصال به کلاس و رفع مشکلات احتمالی پیش دخترم بودم تصمیم گرفتم او را با خاله شهرزاد قصه گو تنها بگذارم و به حریم خصوصی کلاس تعدی نکنم و خودم به جستجوی اطلاعات لازم برای برگزاری کلاس نجوم کودکان باشم.

و چه منبعی بهتر از پیج خود شهرزاد البته پیجی که برای کلاسهای نجوم کودکان اداره میکرد. یک پیج خوش آب و رنگ و کودکانه به نام “کارگاه ستاره” و کپشن های کوتاه زیر برخی از عکس ها

که برخی از جملات آن کپشن ها را برای شما گلچین کرده ام و مطمئن هستم که برای شما نیز بسیار مفید خواهد بود چون بدون هیچ تردیدی شهرزاد میر سلطانی یکی از دلسوزترین و آگاه ترین و با سواد ترین ها در این عرصه است و اگر بگویم یکه تاز این عرصه است بیراه نگفته ام:

و اما نکات مهم در باب آموزش نجوم به کودکان به زبان شهرزاد که از “پیج کارگاه ستاره”برداشته شده اند:

• اگر مدرس نجوم کودکان هستید در کنار کار آموزش کودکان به دیگر وجوه زندگی دانش‌آموزان خود به عنوان یک کودک توجه کنید.به خاطر داشته باشید کلاس نجوم کودک موفق کلاسی نیست که تنها منجمی برای آینده بسازد، بلکه کلاسی است که به خاطره‌ای خوب از روزهای کودکی دانش‌آموزانش بدل شود

 

• کودکان در گروه‌های سنی‌ متفاوت ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند.آموزش به آن‌ها در هر سنی ادبیات و شیوه مخصوص به خود را طلب میکند. هنگام آموزش نجوم به کودکان در کلاس‌های ترمیک قرار دادن تمام کودکان با گروه سنی‌های مختلف در یک گروه و در یک کلاس مشترک از اشتباهاتی است که میتواند آثار جبران ناپذیری را بر ذهن کودک مخاطب ما باقی بگذارد.

 

• اگر مدرس نجوم کودکان هستید سعی کنید از صفحات رنگ‌آمیزی برای آموزش نجوم به کودکان جز موارد ویژه استفاده نکنید.اجازه دهید کودکان از خلاقیت خود بهره گیرند و برداشت شخصی خود را از مباحث گفته شده برای شما روی کاغذ نقاشی کنند

 

• هنگامی که با کودکان از دنیای نجوم و فضا صحبت میکنیم بی درنگ پرسش‌هایی در ذهن‌شان شکل میگیرد.جهان کودکی جهان پرسش است و گاهی این پرسش ها شکلی پیچیده به خود میگیرند.والدین و گاهی معلم ها برای پاسخ به برخی از سوال‌های کودکان دچار چالش میشوند.برخلاف تصور عموم اگر پاسخ مناسب و قانع کننده‌ای برای سوال یک کودک ندارید استفاده از واژه “نمیدانم” هیچ ایرادی ندارد! باقی گذاشتن یک سوال به صورت سوال در ذهن یک کودک به مراتب بهتر از پاسخ اشتباه دادن یا بیان عبارتی است که باعث ایجاد کج فهمی در ذهن کودک شود.

 

• اگر مدرس نجوم کودکان هستید چه در کلاس‌های نجوم کودک خود چه در مرحله‌های پس از کلاس مقابل کودکان قرار نگیرید،سعی کنید شانه به شانه کنار آن‌ها بایستید.با این رویکرد بسیاری از مشکلات و اضطراب‌ها و تنش‌های متداول کودکان در کلاس و در برابر معلم و همکلاسی‌ها خود به خود برطرف خواهند شد

 

• اگر مدرس نجوم کودکان هستید هنگام آموزش کودکان خود را به یادگیری مطالب عادت دهید.نت برداشتن و نوشتن جزوه در کلاس‌های کودکان نه تنها سودمند نیست بلکه میتواند در پروسه یادگیری خلل ایجاد کند.

 

• در کلاس‌های کودکان و همچنین کلاس‌های نجوم کودکان چه به صورت مجازی باشند و چه به صورت حضوری گفتگوها نباید تنها مختص مدرس و یا میان مدرس و کودکان باشد.در بخشی از کلاس کودکان را کنار هم بگذارید و از دور نظاره‌گر آن‌ها باشید،اجازه دهید با یکدیگر تعامل داشته باشند،بحث کنند،سوال بپرسند و یا حتی صدای خنده‌هایشان باهم در فضای کلاس طنین‌انداز شود.توجه داشته باشید در کلاس نجوم کودکان میتوانید به بهانه‌های مختلف بر دیگر قوه‌های کودکان نیز کار کنید.با سکوت مدرس و شکل‌گیری گفتگو میان بچه‌ها آن‌ها تعامل با یکدیگر،کنش و واکنش اجتماعی،همکاری و هم صحبتی با یکدیگر و…را می‌آموزند و بدین ترتیب برای حضور در جامعه آماده میشوند.

 

• اگر مدرس نجوم کودکان هستید برای آموزش مباحث بنیادی نجوم رصدی مانند صورت‌های فلکی اهمیت ترسیم،کار با نقشه‌ها و پیدا کردن صورت‌های فلکی را به کمک ابزارها و کاربرگ‌های آموزشی فراموش نکنید.کودکان آنچه را از طریق انجام دادن می‌آموزند بهتر به خاطر میسپارند.

 

• اگر کودک شما مشغول یادگیری نجوم در کلاس‌های آنلاین و در خانه است به حریم شخصی او احترام بگذارید.دخالت در کار کودک،صحبت کردن به جای او،تحت فشار قرار دادن کودک برای انجام کاری يا صحبت كردن در مورد مسئله اي نه تنها تاثير مثبت در روند يادگيري كودك شما نخواهد داشت بلكه از سوي ديگر باعث از بين رفتن اعتماد به نفس و استقلال فردي او خواهد شد.به خاطر داشته باشيم هدف كلاس نجوم كودكان تنها آموزش دانش اخترشناسي به كودكان نيست بلكه قرار است بر روي ديگر قوه ها و ديگر وجوه شخصيت يك كودك اثر گذار باشد.

 

• اگر مدرس کلاس نجوم کودکان هستید،در فضای کلاس های آنلاین هم مانند کلاس های حضوری سعی کنید به دیگر مهارت‌های کودکان و دیگر وجه‌های زندگی و ویژگی‌های فردی آن ها نیز توجه کنید.به عنوان مثال هنگامی که در کلاس کار عملی انجام میدهید و کودکان یک به یک کار خود را ارائه میدهند میتوانید از آن ها بخواهید با یکدیگر در مورد کارشان گفتگو کنند،سوال بپرسند و نظر بدهند.نخستین پایه‌های توانایی برقراری ارتباط با دیگران در سال‌های نخستین کودکی شکل میگیرد و تا همیشه همراه آن‌ها میماند.

 

• نگاه کودکان به جهان همواره مملو از حس کنجکاوی و پرسشگری است.به بهانه آموزش نجوم به کودکان میتوان این حس را در کودکان تقویت کرد و به نیاز آن‌ها پاسخ داد

 

• اگر مدرس كلاس‌های نجوم کودکان هستید از مقایسه کودکان و ایجاد فضای رقابتی میان آن‌ها خودداری کنید.ویژگی‌ها و تفاوت‌ها و توانایی‌های فردی کودکان را درک کرده و براساس آن‌ها با هر کودک در تعامل قرار بگیرید.

 

• چه در کلاس و چه در خانه فعالیت‌هایی را فراخور محور درس برای شما آماده میکنند،تنها از ماکت‌های بزرگ یا کاردستی‌های پیچیده و مدل سازی‌های چشمگیر حمایت نکنید!
  کودکان با توجه به خلاقیت،ذهن،دانش و امکانات خود سعی میکنند فعالیتی را برای شما آماده کنند.گاهی اوقات یک نقاشی ساده یک کودک میتواند تجسم همان مفهومی باشد که یک مدل‌سازی بزرگ برای شما خلق میکند

 

 

• نگاه کودکان به جهان همواره مملو از حس کنجکاوی و پرسشگری است.به بهانه آموزش نجوم به کودکان میتوان این حس را در کودکان تقویت کرد و به نیاز آن‌ها پاسخ داد.
• موزه‌ها و مراکز علوم میتوانند نقش مهم و کلیدی در ترویج نجوم برای کودکان ایفا کنند.گشودن در موزه‌ها و مراکز علوم به روی کودکان زمانی ثمربخش خواهد بود که کارشناسان ماهر و آشنا به دنیای کودکان پذیرای کودکان بازدید کننده باشند.اگر برای بزرگسالان رویدادها،نمایشگاه‌ها و برنامه‌های متفاوت تعریف و برگزار میشود باید درنظر داشته باشیم جامعه کودکی متفاوت از جامعه بزرگسالان است و با توجه به ویژگی‌ها و نیازهای خود،رویدادها و برنامه‌های مخصوص به خود را طلب میکنند.
• اگر با کودک سروکار دارید،گاهی به دست‌های کوچک‌شان اعتماد کنید،آن‌ها را به حال خود رها کنید و بگذارید هر جور که دوست دارند با رنگ‌ها دنیای خود را پر از نقش و نگار کنند
• اگر مدرس نجوم کودکان هستید فراخور مبحث تدریس‌ خود در مسیر آموزش بر سر راه کودکان چالش‌هایی ایجاد کنید که نیاز به بحث،همفکری و مشورت کودکان با یکدیگر داشته باشد.انجام این دست فعالیت‌ها کلاس را از یکنواختی خارج کرده و از چندین جهت بر کودکان اثر بسزایی خواهد داشت.
• دریس نجوم به کودکان در کنار خلاقیت ذاتی و هوش کودکان خلاقیت و هوشمندی معلم را نیز طلب میکند.اینکه هر مطلب به چه صورت و با چه شیوه‌ای برای کودکان روایت شود یا چگونه میتوان از امکانات و ابزارهای موجود در هر مکان و زمان بهره برد و میان آن‌ها با محتوای مورد بحث در کلاس پیوند ایجاد کرد با هوشمندی و خلاقیت معلم پیوند تنگاتنگی دارد.
• اگر مدرس نجوم كودكان هستيد در كنار آموزش‌های خود در کلاس تلاش کنید گاهی اوقات کودکان را در فضاهایی قرار دهید که در آن تجربه و مشاهده کنند.کودکان آنچه را مشاهده یا تجربه میکنند بهتر به خاطر میسپارند.

 

• گر کودک شما از اجرام آسمان و آنچه در فضا وجود دارد نقاشی و تصویری را خلق میکند برای او و در ذهن او معنای سازمان یافته و مشخصی دارد.در واقع او تجسم ذهنی خود را برای ما به روی کاغذ میاورد.هرچند که نقاشی کودک با واقعیت فاصله داشته باشد یا در جزئیاتی تفاوت‌های چشمگیری با واقعیت داشته باشد سعی نکنید نقاشی کودک خود را تغییر دهد یا آن را به شکل دلخواه خود یا واقعیت یک جرم فضایی نزدیک کنید.درک و تجسم ذهنی کودکان در هر مقطع سنی تفاوت میکند و به بهانه‌ی آموزش علم و آموزش نجوم به کودکان هرگز سعی نکنید آن را تغییر دهید.

 

• در کلاس‌های نجوم کودکان گاهی اوقات به کودکان نقش متفاوتی دهید.گاهی اوقات از پای تخته به عنوان معلم کنار بروید و کلاس را به آن‌ها بسپارید.دادن نقش‌های متفاوت به کودکان در کلاس نه تنها موجب جذاب شدن و ترغیب کودکان به حضور موثر و مداوم در کلاس میشود بلکه باعث تقویت اعتماد به نفس و خودباوری آن‌ها نسبت به توانایی‌های فردی‌شان در مقابل جمعی از افراد میشود.

 

• هنگام آموزش نجوم به کودکان چه در کلاس‌های حضوری و چه در کلاس‌های آنلاین زمانی را برای خود کودکان در نظر بگیرید.اجازه دهید صحبت کنند،سوال بپرسند و با همکلاسی‌های خود و شما تعامل برقرار کنند.در کلاس‌های نجوم کودکان قرار نیست کودکان تنها تماشاچی معلم کلاس باشند.

 

این جملات برای من که از نزدیک مدتی با سختی های کار علمی با کودکان سپری کرده ام بسیار باارزش هستند و از شهرزاد میرسلطانی به خاطر بودنش و شجاعتش و استمرارش ممنونم. در این روزهای سخت امید کودکان ما هست و میدانم که برای اینکه کودکان پشت وب کم های کلاسهای آنلاین دچار ترس و نامیدی و استرس نشوند چقدر جانفشانی میکند.